MET INTERACTIEVE BEELDPLAAT TERUG NAAR CELLULOID

Lennert Ras

Hoe maak je iemand bewust van de werking van audiovisuele programma's? Daarmee moet zo ongeveer, in het prille begin, het idee zijn ontstaan waaruit de Stichting Film en Wetenschap, in samenwerking met Quadrant Communicatie NV, een ABC heeft ontwikkeld om geïnteresseerden meer inzicht en vaardigheid te geven in de analyse van beeldmateriaal. Die geïnteresseerden zijn met name studenten, die voor historisch onderzoek gebruik willen maken van televisie en/of film.

Beeldplaat cursus

De Audiovisuele Beeldplaat Cursus begeleidt zijn gebruikers met behulp van een computerprogramma stap voor stap bij het analyseren van 30 minuten film- en televisiefragmenten. De fragmenten hebben betrekking op Volkshuisvesting in Amsterdam' en zijn onderverdeeld in genres (opdrachtfilm, tv-journalistiek, documentaire en speelfilm), die naar keuze met de - door O & W gesponsorde- interactieve beeld plaat(machine) kunnen worden opgeroepen.

Het programma wordt bediend met een muis, waarmee je een pijltje over het beeldscherm kunt bewegen en je kunt klikken in een funktiekader. Bij het begin van de cursus is dit bijvoorbeeld een blauw vlak waarin START PROGRAMMA is te lezen. In het hoofdmenu dat hierop volgt, zijn kaders te vinden voor inleiding, theorie, analyse, oefenen en woordenboek. Dit laatste geeft – al dan niet voorzien van een beeldfragment – verklaringen voor begrippen als ‘vogelperspectief’en ‘mediumshot’. Wie onder analyse voor een bepaald genre heeft gekozen, kan beginnen met materiaalanalyse, toepassing van het analysemodel, of kontekstanalyse. Het meest logische is gewoon deze volgorde aan te houden.

Analysemodel

Bij het onderdeel toepassing van het analysemodel' wordt dieper op de keuzes van de filmmaker ingegaan. Het model bestaat uit twaalf elementen, variërend van 'argumentatie en overtuigingsstrategieën' en 'ordening en selectie' tot 'symboliek en associatie' en 'conventies en stijlmiddelen van het genre'. Bij elk van de elementen worden vragen gesteld en een korte toelichting gegeven. Bijvoorbeeld op de vraag of de maker gebruik maakt van het buitenlicht, is het antwoord: 'ja, door de flat te filmen met tegenlicht wordt de beklemmende sfeer geaccentueerd'.

Kontekstanalyse

In het laatste, meest beknopte onder­deel 'kontekstanalyse' wordt onderscheid gemaakt tussen algemene kontekst, filmkontekst en maatschappelijke kontekst. Er worden suggesties gedaan met betrekking tot de plaats waar je (kontekst)informatie vandaan kunt halen. Bij filmkontekst wordt verwezen naar biografisch materiaal, recensies, interviews, scenarioversies en subsidieaanvragen. Verder uitwerking van dit onderdeel valt buiten het programma en wordt aan de gebruikers zelf overgelaten.

Oefenen

Het meest creatieve onderdeel van de cursus is zonder meer 'oefenen'. Je kunt zelf ondertitels toevoegen aan beelden van een woning voor en na de renovatie (opdrachtfilm), en een montage maken uit beelden van krakersrellen (t.v. journalistiek). Je zit als het ware op de stoel van de regisseur en beslist zelf welk beeld van de huisvestingsproblematiek je de kijker voorschotelt.

Bedrieglijk

De Audiovisuele Beeldplaat Cursus maakt zichtbaar hoe bedrieglijk (echt) audiovisuele media op ons overkomen en op welke manier we daarmee kunnen leren omgaan. In ieder geval worden de items van het NOS-journaal hoezeer ze ook de pretentie hebben zo objectief mogelijk te zijn door mij met andere ogen bekeken dan voor de kennismaking met deze cursus. Een cursus die overigens zelf als audiovisueel programmaa wordt gepresenteerd en dus aan de eigen criteria zou moeten worden getoetst!

De Audiovisuele Beeldplaat Cursus en beeldplaatmachine zijn te vinden bij: Stichting Film en Wetenschap Zeeburgerkade 8 1019 HA Amsterdam (tel 020-6652966)
Lennert Ras studeert Tekstschrijven aan de Hogeschool Holland.