Onderzoek leert: praktisch nut NOPPES staat voorop, maar ideële ondertoon zeker niet onbelangrijk

Lennert Ras

In de eerste helft van 2004 deden vijf studenten Politieke Wetenschappen, onder wie GTST-actrice Victoria Koblenko, in het kader van het leeronderzoek ‘Sociale Bewegingen in Nederland’ een onderzoek naar NOPPES. Ze onderzochten wat voor mensen lid zijn van NOPPES en waarom, en vergeleken dat met het beeld van het ruilhandelsnetwerk dat de organisatie NOPPES naar buiten brengt.

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste Noppesleden al langer dan vier jaar lid zijn. Ze zijn boven de veertig jaar en ook zijn er meer vrouwen dan mannen. Noppesleden zijn vaak hoog opgeleid. Ze vinden een schoon en gezond milieu erg belangrijk, maar dit is voor hen geen reden om lid van Noppes te worden.
Redenen om lid te worden zijn vooral praktisch van aard. Het verkrijgen van goederen of diensten waar men anders niet aan kan komen, wordt het meest genoemd. Een andere belangrijke reden om lid te worden is de mogelijkheid nieuwe mensen te ontmoeten. Desalniettemin zou een ondertoon bij NOPPES van consuminderen, milieubescherming en maatschappelijke gelijkheid ‘onbewust’ een rol spelen bij het aantrekken van linkse en groene leden. Mensen zouden echter geen lid worden van een ideële organisatie als het er niet leuk en gezellig was en als het lidmaatschap voor hen geen praktisch nut had.
Noppesleden zijn over het algemeen tevreden over de organisatie. Ook leden die niet of nauwelijks handelen zijn tevreden. Wel blijkt de overschakeling van de papieren Noppeskrant naar internet en een digitale nieuwsbrief voor veel mensen problematisch te zijn.

De conclusie van de studenten:
LETS-systemen (local exchange and trading systems) als NOPPES zouden een groen-ideologisch karakter hebben. Maar NOPPES profileert zich vooral als ‘leuk’ en ‘handig’. En ook de leden blijken voornamelijk lid te worden vanuit dit soort pragmatische motieven. Het gekke is dat de overgrote meerderheid van de leden wel ‘groen’ (veel Noppesleden zijn lid van meerdere natuur- en milieuorganisaties) en links (GroenLinks/SP) georiënteerd is. Dus blijkbaar zijn meer idealistische kenmerken zoals consuminderen en milieuvriendelijkheid op een dieper niveau wel aanwezig. Ze staan echter niet voorop.

Tot slot een paar reacties van leden op de enquête:
‘Ik ben geen lid van NOPPES geworden omdat ik dacht daarmee bepaalde sociaal-economische doeleinden te kunnen bevorderen of na te kunnen streven. Voor mij was toen ik lid werd het belangrijkste: geld begraven en een leuke groep mensen ontmoeten, vooral nogal wat creatievelingen op allerlei terreinen (bijvoorbeeld dat van de alternatieve geneeswijzen, waarop ik zelf ook een beetje actief ben).’
‘Ik heb inmiddels een redelijk groot (sociaal) netwerk opgebouwd binnen NOPPES, en dat is wel een reden om lid te blijven.’
‘NOPPES is een netwerk van vriendelijke en verantwoordelijke mensen. Eindelijk eens een ander geluid dan ‘money makes the world go round.’

Dit onderzoek is gedaan door de Noppessite en de Noppeskrant te analyseren, een diepte-interview met het bestuur te houden en alle Noppesleden een enquête te sturen. Van de 924 enquêtes zijn er 321 geretourneerd. De uitkomst van het onderzoek is mede gebaseerd op de informatie uit de enquêtes. Geïnteresseerden kunnen het onderzoeksverslag en de kopie met alle reacties van leden op dit onderzoek inzien op het Noppeskantoor.